W polskim społeczeństwie lęk przed egoizmem jest głęboko zakorzeniony. Wpływa na nasze działania bardziej, niż przypuszczamy. W konsekwencji często zapominamy o sobie i swoich potrzebach. Brak nam umiejętności zadbania o siebie, a co za tym idzie – troska o altruistyczną postawę staje się przeszkodą na drodze do czerpania radości z życia.
Egoizm jako postawa „chora”
Z etykietowaniem i doklejaniem łatki „egoista” spotykamy się od najmłodszych lat. Dzieci, chcąc dokuczyć rówieśnikowi, nazywają go egoistą, podobnie rodzice, którzy pragną wyegzekwować od swoich pociech pożądane zachowanie, mówią: „Nie bądź egoistą!”. I rzadko kto widzi w takim podejściu coś niewłaściwego.
Oczywiście egoizm, czyli stawianie siebie na piedestale i zupełne niezważanie na potrzeby innych, jest niewłaściwy. Z punktu widzenia naszej filozofii nazywamy taką postawę „chorą” i uważamy, że należy ją zastąpić postawą zdrową, czyli umiejętnością dbania o siebie. Jesteśmy też przeciwnikami określeń takich jak „zdrowy egoizm”. Jest to przykład oksymoronu, czyli słów o wykluczającym się znaczeniu. Brzmi to trochę jak „zdrowa grypa”, a raczej nikt nie użyje takiego połączenia.
Dbanie o siebie
Niestety, niezależnie od wykształcenia, statusu społecznego czy majątkowego umiejętność dbania o siebie jest rzadko spotykaną cechą. Dla większości osób zaspokajanie swoich potrzeb jest równoznaczne z egoizmem. Ogromna obawa, aby nie zostać posądzonym o egoizm, przyczynia się do podejmowania różnych działań, często niekorzystnych dla nas samych. Dążenie do tego, aby za wszelką cenę „nie być egoistą” czy też „ochrona bliskich przed popadnięciem w egoizm” są w dużej mierze bezwiednym działaniem, rodzajem nawyku. Najczęściej takie postępowanie wynika z dobrych przesłanek i teoretycznie ma prowadzić do dobrego celu, ale efekty zazwyczaj są odmienne. Mimo dobrych intencji postępujemy błędnie.
Dlaczego tak się dzieje? Wynika to z niewłaściwego zrozumienia pojęć, o których mowa. Nie zastanawiamy się, co tak naprawdę jest dla nas ważne ani co znaczy słowo „egoizm”.
Przeciwieństwem egoizmu jest altruizm – działanie ukierunkowane na innych, wyrażające szacunek dla nich. Jednak to, że szanujemy innych, nie koliduje z szacunkiem do samego siebie. Tymczasem dla wielu osób pogodzenie tych dwóch postaw stanowi ogromną trudność.
Dzieje się tak dlatego, że coraz częściej zatracamy umiejętność obiektywnego postrzegania różnych spraw. Z tego powodu działanie na własną korzyść często wywołuje poczucie winy i brak zadowolenia. W konsekwencji, choć rozsądek podpowiada, że zaspokajanie własnych potrzeb jest właściwe, nie rozumiemy, dlaczego nie czujemy się dobrze, robiąc coś dla siebie.
Taki stan na pewno nie sprzyja prowadzeniu w pełni szczęśliwego życia. Uważamy, że dbanie o siebie to podstawowa umiejętność, niezbędna każdemu niezależnie od wieku. Na każdym etapie życia można ją rozwijać i warto to robić, jeżeli zachodzi taka potrzeba.
To ważny temat, który można odnieść do takich pojęć jak poczucie własnej wartości i asertywność.
Istotna jest tutaj rola podświadomości. Treści, które ona zawiera, i sposób ich uporządkowania wpływają na nasze kompetencje, czyli również umiejętność dbania o siebie.
Warto też zwrócić uwagę, że właściwe podejście do samego siebie jest kluczem do relacji z innymi ludźmi, i to w każdym środowisku. Dotyczy to także związków, które są jednymi z najgłębszych relacji, jakie nawiązujemy, i czymś, co frapuje wielu ludzi. Relacja dwojga partnerów ma też swoje odbicie w sposobie wychowywania dzieci, a chyba każdy pragnie być dobrym rodzicem. Dbanie o siebie ma wpływ na tak wiele sfer życia, że warto się tego nauczyć.
